ДЕФЕКТ

Мал, голем, технички, суштински, машински, примарен, критичен, естетски,  сериозен, радикален, карактерен, функционален, системски, основен, спореден, инхерентен, политички, фатален. Сите овие придавки до/опишуваат една единствена именка. Се вика „дефект“. Во Кембриџ речникот е објаснета како грешка или проблем во нешто или некого што предизвикува или го спречува тоа нешто или таа особа да функционира правилно. Второто (и според современата наука спорно) објаснување и употреба е дека дефект е физичка состојба во која нешто не е во ред со некој дел од нечие тело. Синоними се нерегуларност, мана, недостаток, фалинка, несовршенство. Значењето на зборот е во фокус на мојот интерес  во последно време бидејќи живеам во општество полно со дефекти од различна природа. И во оваа приказна ќе се позанимавам со него од една лична, секојдневна и навидум обична перспектива.

Не користам јавен превоз често затоа што искуството ми е секогаш еднакво непријатно. Ќе ви раскажам зошто. Кога и да се обидеме јас и тој што ме придржува да се превеземе со автобус на ЈСП на кој има знак дека е пристапен за лица со попреченост, возачот прво се преправа дека не не` гледа. Откако ќе му скренеме внимание дека постоиме, ќе го замолиме да ја спушти рампата за да влеземе. Тој, онака, безволно ќе не` погледне, ќе одмавне со глава и низ заби ќе процеди: „Не работи, во дефект е.“ „Па, како да се качиме?“, се чудиме гласно. „Снајдете се, нека ви помогне некој!“, следи одговор. И сфаќам дека тука завршува секој обид за комуникација на мојата маленкост и неговата висост. Тогаш ќе притрчаат неколку добронамерни патници и ќе ме кренат со се` количка во автобусот. Возењето е, секако, тензично и стресно, што од настанатата ситуација, што од тоа што не` чека истата процедура за слегување. Додека се препотувам/е, шоферот изгледа сосема спокојно. А, по истоварувањето, чувството на олеснување ми/ни е толку големо небаре сме се искачиле и симнале од врвот на светот.

Размислував каков ли е тој заеднички дефект на скопските автобуси што рампите не им се во функција. Мора да е `рѓосан механизмот од неупотребување, тоа би бил некаков мој најлогичен заклучок. И го поткрепувам со една случка од пред две-три години, кога регуларно влеговме во градски автобус. Но, кога возачот се обиде да ја дигне рампата пред да тргне, таа се заглави на тротоарот и се блокираше. По неколку неуспешни обиди, тој ги засука ракавите, клекна на плочникот, ишприца антикорозивен спреј и почна да го поправа дефектот. Одма му се придржија неколку мажи да му помогнат. Останатите патници – од мајки со деца до возрасни луѓе – трпеливо чекавме. Поправката траеше 15тина минути и кога автобусот конечно тргна, сите му аплаудираа на мајсторот и му довикуваа: „Грацие, сињоре!“. Ама, претпоставувате, беше тоа во Италија. И беше тоа во едно местенце близу Венеција. И беше тоа мал и симпатичен настан со големи пораки.

Сакав, сепак, да проверам  и бидам сигурна дека се работи за истата „зарибана“ причина и кај нас за побрзо да се отстрани и овдешниот дефект. Се распрашував  и најпосле добив информација од прва рака. Рампите на автобусите на јавното сообраќајно претпријатие „Скопје“ работат. Запишете регистрација, час и број за да пријавите поплака и ние ќе интервенираме. Иронично, двете објаснувања на супстантивот од погоре се во колизија. Се запрепастив. Не ми се веруваше. Значи ли ова дека дефектот е од човечки, а не од технички карактер? Значи ли ова дека возачот не` изложува на додатно малтретирање (и, следствено, откажување) само затоа што го мрзи да соодветно го позиционира автобусот и притоа притисне едно копче за спуштање/дигање на рампата? Значи ли ова дека дефектот е непоправлив? Одговорот поразува.

Колку и да е случајот нехуман, суров, па дури и бесмислен, тој е само силна рефлексија на не/приликите во системот во кој живуркаме. Исто како што и неговата ерозија се одразува или, поточно, го предизвикува самиот дефект. И нереално би било тој да се анализира изолирано. Можеби некој ќе рече дека во време кога ни се случуваат општествени дефекти со огромни размери и последици, овој со рампата се чини минорен. Но, не е. Настрана фактот што со него законски се кршат елементарните човекови права и слободи на патниците со посебни потреби, она што повеќе (ме) растажува е отсуството на неопходните атрибути т.е. општопознатите морални обврски кои не` прават нас луѓето – луѓе. За жал, тука легислативата не може се` да стори. Да, работникот може формално да биде казнет за несоодветно извршување на работната задача, ама што суштински ќе смени тоа е друго прашање.

Затоа, драг возачу, а пред се` човеку, помислете фино каков (д)ефект ќе предизвика вашето (не)употребување на направата наречена с(о)вест!

СОПКА

Еден сонувач се беше длабоко вљубил во слободата. Имаше слушано и читано многу убави нешта за неа. Раскажуваа, ја опишуваа како некаква највозвишена красота, која мора да се пронајде и доживее. Па така, тој силно посака да ја запознае и зграби засекогаш. Ја бараше во зенитот на сонцето, во трепетот на ѕвездите, во боите на виножитото, но, неа ја немаше. Седеше со ноќи под ведро небо, се загледуваше во секое ќоше, ги наслушуваше сите шумови, со надеж дека ќе ја сретне. Попусто. Колку повеќе тој трагаше по неа, таа толку повеќе му се оддалечуваше. Стана очаен. Се` помалку спиеше зошто се плашеше дека слободата ќе ја пропушти, ќе задоцни да ја завари. Речиси и не јадеше од брзање да не налета неподготвен на неа. Почна да талка низ светот.

На почетокот од патешествието, одот му беше смел и бодар, и ги прескокнуваше препреките со леснотија. Но, како одминуваа месеците и годините без успех, така силата го напушташе. Се губеше во времето и просторт. Се престори во разјарен ѕвер во потера по својот плен. Наидуваше на секакви луѓе, настани и предели, ама не и на слободата. Премален и снеможен, реши да праша еден разминувач дали знае каде се наоѓа таа и како да дојде до неа.  Му одговори оти најверојатно е на самиот врв на планинскиот масив, и му посочи два начина да стигне до таму. Едниот беше долг и безбеден, а другиот – краток и опасен. Сонувачот го одбра вториот и тргна по дрвениот и тесен премин, кој го поврзуваше подножјето на `ртот со околните карпи. Мостот се нишаше од јакиот ветер и го занесуваше лево-десно. Итајќи, се сопна на една распукана штица, се затетерави и се струполи во бездната.

Иако висината беше огромна што дури не се догледуваше дното од чадот и ињето, падот му беше спокоен. Нешто како лебдење на здивот на мечтата, како летање на крилата на неограниченоста, како левитирање на бисерите на страста. Сепак, повредите беа кобни. Пред да ги затвори очите занавек, сонувачот се загледа во слободата. Таа, всушност, го опкружуваше од секаде. Прпат почувствува отсуство на врзаност и страв. И мирно почина. Добро што никогаш не сфати дека таа беше само заробен концепт во неговиот ум. Бидејќи слободата е врховен морален принцип со демонска суштина.

АЛС

FORGERY VS SNOBERY

In aesthetics, major concern is given to the whether imitations of original art works possess any approximate aesthetic values or whether they have completely identical dimension to the original art work. In this context, a distinction is being made between pure reproduction of the work of art, and the imitation of the original. In the given example, ”judging a the perfect forgery is less aesthetically valuable than the original..”, relates to the complete copying of artwork. I should mention that the forgery depends on the type of original work (the case of musical and literature work differ in that they don’t have that much connection to snobbery) that is subject of forging activity – sculpture or painting. It is much more difficult to produce a copy of let’s say Michelangelo’s David rather than a copy of Leonardo’s Mona Lisa. The entire skill, inventiveness and labor, choice of materials and technique is considerably more difficult to copy completely when forging sculpture works.  Forging the Mona Lisa however, would seem less daunting because of the entire range of available modern techniques at disposal. In addition, major influence in the judging of an artwork’s originality, would be exerted by the background knowledge of the spectator/judge, his/her aesthetic norms, by the author’s name and also by the exhibition facility of the artwork – all these elements may affect people’s perception and judgment. There are cases of perfect forgery that even experts in the field could not make a difference between the forgery and the original work.

Yet, it seems that the point of this discussion would not be whether the human eye would manage to detect the difference, but more substantial one - whether the original and the forgery would yield an identical aesthetic pleasure and would arouse identical feelings in us. It goes without saying that the value of the forgery, albeit a perfect one, could not replace the value of the original work as a piece of artwork does not exist by itself and for itself, especially because the artwork displays layers of social, artistic, spiritual, pioneering, visionary and educational messages and values, etc. Yet, if the viewer or consumer of art is unaware that perceived artwork iѕ a perfect forgery, the aesthetic pleasure may arguable be identical to the pleasure of viewing the original piece.

It would be hypocritical of me to say that I value solely the aesthetics of originals because my walls display reproductions as well, that although cannot arouse the say feelings as an original in a gallery with all its originality, and all the experience brought by originality, yet they still decorate and beautify my living space and despite being perfect forgeries.

MR. SHRIGLEY!

Ви текнува ли кога последен пат сте се смееле во уметничка галерија? Но, притоа, не мислам на исмевање на се` што значи современа уметност, туку на искрено и срдечно гласно кикотење на некое уметничко дело? Не можете да се сетите? Во ред. Ви предлагам еден брилијантен пример(ок). Кога ќе ги погледнете карикатурите, фотографиите, скулптурите, инсталациите и анимациите на Дејвид Шригли, сигурно ќе прснете од смеа. Меѓутоа, смеата трае најмногу неколку секунди и потоа исчезнува како со рака однесена. Тоа е, знаете, оној првичен, краток и шокантен „напад“ на церење, додека не се соземете и не си ја поставите онаа фамозна загатка „Чекај, а што, всушност, авторот сакал да каже?“ И додека не ги наредите и прередите во свеста видените контрадикторности и амбигвитети. А потоа, следуваат фазите на восхитување, одобрување и, секако, помирување. За крај, останува тап и замрзнат „Да, тоа е тоа“ поглед и потрврдно климање со глава. И молк.

Линеарните цртежи на Дејвид Шригли се мрачно огледало на неговите секојдневни размисли, одлуки, проблеми. Неговиот црн хумор и неговата софистицирана грозотија навистина ве тера да се прашате „Каков ли е тоа ум што создава вакви дела?“ Луд тип, луда уметност – сигурно си мислите. Јас, исто така, си визуелизирав и скицирав во приватниот ментален нотес некаков очаен, откачен и осамен лик, кој му праќа пораки на светот преку процепот од својата заклучена врата. Ама не е баш така. Дејвид Шригли изгледа изненадувачки меко, питомо и учтиво. И прилично англиски, иако е Шкотланѓанец кој живее и работи во Глазгов. Тој е складно облечен, конвенционален, срамежлив, семеен човек со фини британски манири. Сепак, она што тој го прави остава впечаток на остро, дрско и безобразно разбивање на „возвишеното“. Прво, ја забележувате одважноста и директноста при обраќањето. Па се чудите како е можно нацртаното и напишаното да ви се толку многу блиски, и, се разбира се идентификувате и со објектите и со субјектите. Потоа, читате слепа очевидност. Всушност, не. Првото нешто кое целосно ве обзема е артистичката флуидност на авторот. И пред да потонете во неговото царство, дури ве фаќа и бес зошто „наседнувате“ на вакви бесмислици и баханалии. А кога сте веќе длабоко внатре, се прашувате и негодувате околу жанрот: парче уметност или само карикатура? Хмм. Нешто волку рудиментирано не би можело да спаѓа во уметнот, сигурно си помислувате. Карикатура? Цртеж со текст? Лошо ракописно пишување? Карикатурата обично само моментално засмева. И толку. Но, ова (што и да е) и замислува. И тоа сериозно. И долго. Тогаш, веројатно веќе би требало да се смести во зоната на концептуалистите и би значело човечка лекоумност? Не. Лажлив е впечатокот дека продуктот е направен инстантно и импулсивно. Присвојувајќи ја естетиката на вознемирен адолесцент кој не умее да црта особено добро или на пијан маж кој шкрта со пенкало во тоалет од некој си паб, Дејвид Шригли како да криумчари длабочина и разум пред очите на радарите. Тој иако е експерт за размачкување на границите (наивно – префинето, цело – фрагментирано, врамено – неограничено, скаларно – перспективно, природно – фантастично), и иако неговата уметност „оперира“ на крстосниците меѓу филозофијата и апсурдноста, Дејвид Шригли добро знае дека антоним на зборот „хумор“ не е зборот „сериозност“, туку „некомпетентност“. И дека од другата страна на хуморот стои тагата, како и дека хуморот е нестален и променлив, па затоа тој не го третира ниту централно, ни излишно. Тоа е многу темен хумор кој потекнува од местото на фрустрацијата како желба за подобро човештво. Иако го етикетираат како аутсајдер во современата, Дејвид Шригли прави уметност на инсајдер – манифестации и експресии на внатрешната чудност, која на некое неартикулирано ниво веднаш се препознава, разбира и допаѓа.

За еден уметник кој е познат по своите сирови скулптури направени од несоодветни материјали, духовити и навидум аматерски цртежи и комични шкрабаници кои го отсликуваат животот во сржта на својата брутална апсурдност, 44 годишниот Дејвид Шригли води една запрепастувачки дисциплинирана живеачка. Таа вклучува строга работна рутина, џогинг и јога. Апсурдно, нели? „Па не може по цел ден да лежите и дувате џоинти. Апсурдноста мора да се докаже и покаже. Па така, јас сум воглавно трезен и размислувам како и со кој маркер да ја нацртам.“, вели Дејвид Шригли во својата нова стрип книга „Како се чувствуваш денес“. Како и карактерот на самиот автор, и неговата уметност поседува зрак светлина која му пркоси на мракот. Дејвид Шригли има развиено сопствена комична естетика која еднакво добро кореспондира и со популарната култура и со убавите уметности. Иако во суштина е грда и иронична, таа е непредвидливо забавна и лесно приемчива. Па така, во подлата и бескрајна битка со бесцелноста и баналноста на овој изместен свет, барем знаете дека некаде таму го имате за сојузник Дејвид Шригли!

ЗИМСКИ ДЕН

Денес сонцето не се појави. Скржаво го стуткале густи, бели облаци. А, и длабока зима е. Вистинска, скопска. Сепак, утрото е неприродно светло. Рефлексија од снегот, веројатно. Од секаде околу, од секое процепче на собата, насилно се втурнува леденото белило. Го ослепува погледот. Растреперува телото. Парализира умот. Одмрзнува секое поставено прашање. Замрзнува секој обид за одговор. Што со себе? Зошто подалеку од себе? Како поблиску до светот? Каде ќе ме однесат со овој ден, тие невидливи, безшумни чевли на тагата и немирот? И секоја идеја како да му направам некој трик, па, да скршне по моја насока, ја вшиваат и губат рабовите на топлата перница. И секоја иницијатива како поинаку да се преживее денот, прозорското стакло ја пропушта да исчезне некаде таму. Знам, повторно ќе задоцнам, ќе ме надитри, ќе ми побегне. Како сноп зраци ќе се протне низ набиеното секојдневие, дека ќе биде повторно по негово. Дека повторно ќе ме згази со ритамот на глупавите навики, а, јас пак ќе му се предадам. Студена пот. Снеможеност. Грч. И страв. Од првиот чекор. Од вистинскиот збор. Од новиот ден. Од старите болки.

Не станувам. Му оставам барем помалку време.

До мене стигаат пригушени, испрекинати од брмчење на коли, звуци од детско џагорење. Постепено се стишуваат. Сигурен знак дека пладнето се спушта по градот. Да, пладне е, нервозно парајќи ја тишината вели и мојот часовник. Како вешт сликар што добро и брзо ги меша боите, млечната-белузникавост пладнето ја истура и растегнува насекаде. Некои неми, нажалени форми, налик на птици, го прекројуваат просторот. И мојот внатре и тој надвор. Ситни, снежни кристали нежно и рамномерно ја кинат меката и проѕирна ципа на климата. И на душата. Се лепат насекаде. Чудна некоја игра и селекција на природата. Некои се задржуваат и трупаат на темниот асфалт, други, само што ќе ја допрат влажната почва, се впиваат во неа. Исчезнуваат. Или стануваат воздух. Или вода. Недофатливи се. Недостапни. Се лизгаат низ дланките. Како сеќавања. Како настани со некоја-некогаш блиска личност, педантно спакувани и закопани длабоко во земја. Студеникави и далечни. Денот-уметник додава на тони бела боја, без никакво нијансирање. По небото, хоризонтот, предметите, површините. Монотонија во бело. Визуелна. И секаква.

Треба да станам. 

Урбаниот патетично-идиличен акварел не ми измамува никакви емоции. Напротив, ме остава млитава и рамнодушна. Една стара, долго чувана болка, затворена к’о во стапица во мене, ме прави бестелесна и бессетилна за нешта како снегот, на пример. Таа повеќегодини негувана потстанарка ми ги рафинира сетилата за некои други вредности. До перфекција.

Се закачувам на интернет. Конектирањето трае околу десетина отчукувања на моето срце и потоа знам: gqb е на линија или не. Обично е. Овојпат, не е. Краевите на моето и неговото време никако да се спојат, констатирам по којзнае кој пат. Понекогаш се допираат, но, за кратко. Понекогаш, стрелките од мојот и неговиот бројач на времето умеат да отчукаат заедно и цел круг од минута, час, два. Или само така ми се чини. Понекогаш се сосема во контра. Мојот и неговиот круг. Мојот и неговиот универзум. 

Сенки од луѓе се тетерават по калливите тротоари. Опскурните градски светла им даваат надстварен облик. Се движат во место. Левитираат. Ротираат. Газат. Ги прескокнуваат сопките од сопствените вистини. Како да немаат ни правец, ни насока. Уште помалку цел. Сепак, тие авети, замотани во одстоена скопска магла и нечист, замирисан воздух, со исплакнати модро-зелени лица, без радост, ниту тага на нив, чекорат некаде. Бегаат од самите себе. Целат, итаат, брзаат да ги стасаат своите илузии, пред овие да ги зграпчат нив. Тоа е смислата на нивните животи, веројатно. Безмилосен трк по илузиите. Оние што ќе ги стигнат, демек, се добитници. Тие што ќе бидат стигнати – лузери.

Јас од поодамна расчистив со овие две категории луѓе, па за пријатели одбирам – трета.

Разговараме лаконски преку виртуелни прозорчиња веќе две години. Или три, можеби. Има многу фикција меѓу нив. И многу растојанија меѓу нас. Има малку разбирање. И многу недоразбирање. Ги мразам, најчесто. И најмногу. А, не можам без нив. Односно, не можам без неговите загради место насмевки. И точки место очи. И букви место глас.

gqb влезе во мојот сериозно-болникав живот без зрно колебање. Се качи некако на мојот мал и насукан брод, кога веќе на него немаше никој. Упорно и смело. Ме фасцинира неговата простодушна сложеност, компликувана едноставност и тврдоглава желба да се смести и остане на мојата скршена, едвај пловлива барка. Ме убедува дека е роден губитник, а, шармантен е како најголем победник. Ме уверува дека е неук, а, во неговиот ум се собрани сите закони на (мета)физиката и природата, математички равенства, информатички технологии, откачени сликари и џез пијанисти.

Повторно сум online. Дишам забрзано. Вдишувам неспокој, издишувам мачнина. Сакам да размениме некој ред типкајќи; сакам да го разбијам ништавилото, сакам малку боја во белилото, топлина во студенилото. Всушност, сакам да го поканам на чај.

Дува и некој чуден, бел ветер. Острите иглички ги вее во спирали, па, хаотично ги оддувува околу. Така беше некое време, па почна да се бои со темно, за да се прелее во едно несносливо, намрштено, потполно црнило. И јас се разлевам со него. Верно го следам. И најпосле, мракот сосема го совладува денот. Без трошка отпор, противење, негодување.

Проверувам по третпат дали ќе го „сретнам“ gqb. Го чекам долго, го нема. Без колебање, без стравот кој вообичаено ме потресува, молкум и спокојно влегувам во себе. Празна – како празен одек од тишината заборавена, како одамна напуштена куќа од покојниот сопственик, како двојна празнина. И можеби ќе допропаднев во празнината, ќе се загубев во вителот на отсуството, ќе потонев до дното на непостоечкото и таму ќе изгниев, ако не дојдеа неколку стихови од невидливото, од пукнатините на недостапното. Му ги испраќам како порака по полноќните гласници на ветрот:


Изусти само еден глас и по бојата негова
ќе знам дали утре ќе изгрее сонцето.
Напиши само една буква и по формата нејзина
ќе погодам кое годишно време ќе биде денот.
Кажи само еден збор и по тонот негов
ќе познаам колку ѕвезди ќе се видат во ноќта.

MORE THAN ROXY MUSIC

Овој текст не претендира да биде некаков стручен осврт на Охридскиот концерт на Рокси Мјузик. Причината е едноставна: никако не би бил објективен. Ова е (само) еден емотивен и субјективен запис за тоа како јас ги доживеав вокалот и појавата на мојот бескрајно драг Брајан ФериДенот беше (не)вообичаено тензичен. Времето променливо: сонце, ветар, облаци, дожд и сите можни нивни комбинации. Во Охрид сум често, и без повод (некако варошот и неговите води ми се повод сами за себе), но, овојпат, и тие, и јас, неколку дена живееа во екстатичниот ритам на возбудливиот настан во на(го)вестување. Стилот и супстанцата се навистина ретки компањони, но, понекогаш имаат можност (иако, логистиката к`о за инат им оди во контра) да одат заедно. Сублимираниот резултат тежнее кон вистинска алхемија. Па, нека таа се случува и во тотално несоодветната спортска сала (наместо во Античкиот Театар), нека добар дел од аудиториумот не знае точно зошто се нашол таму и нека и акустиката и естетика на просторот е очајно лоша. Во ваква неблагодарна констелација на нештата, мрачната и густа текстура на ноќта не ми дозволува(ше) да видам ниту една ѕвезда на хоризонтот. Се` додека (веќе баналното, некултурно и здодевно доцнење, сместување и поздравување на чудните, наконтени скопски фаци, локални музичари, политичари, бизнисмени, свештеници и охридски дилбери, нагло не го прекина моќниот звук на Рокси Мјузик и) после неколку секунди откако тие излегоа на сцена, на неколку метра од мене, од не знам-каде, сосема дискретно, се појави тој и се смести зад клавијатурите (наместо зад концертното пијано). Јас, (помалку?) се збунив: толку долго и нетрпеливо го очекував, а, повторно го дочекав неподготвено. Кога подоцна направив мала себе-анализа, сфатив дека, всушност, и не може да биде поинаку. Никогаш.

Брајан Фери, човекот спроти мене, беше мојот јунак во чувствителните години на адолесценција. Но, не заради неговиот исклучително стасит физикус и убав лик, ниту заради софистираниот имиџ на Нарцис и Казанова заедно и сопствената високо-осмислена визуелна себе-презентација (складно спакувана мешавина од висока мода, кич и комерцијалност) па, дури ни заради симпатичната британска надменост која совршено му прилега, можеби помалку да заради прекрасната, минималистичка лирика што секогаш е во перфектна хармонија со неговиот уникатен, кадифен, секси баритон и рафинираната, воздржана и контемплативна инструментална подлога, но, најповеќе заради атакот од гламур (и сите негови вистински атрибути) што тој во раните осумдесетти бескомпромисно го внесе во рок-ен-ролот и така, комплетно го промени општиот начин на перцепција и неговиот концепт од некакво парталаво, јувенално, слабникаво, не многу-дефинирано и не многу-прецизирано глобално движење во многу квалитетна, сериозна, артикулирана, издиференцирана, стилска и уметничка форма (од што произлегоа термините глам-рок, арт-рок и колеџ-рок) и силно влијаеше на развојот на многу панк и електронски бендови, а, со тоа и на глобалните музички текови.

Средовечниот (и сеуште и тоа како) згоден денди во црн костум, бела кошула и црна вратоврска што толку ноншалантно се придвижи кон микрофонот и исто толку лесно (и тивко) ги потпевна првите меланхолични тонови, како да ја распосла својата (уморна) душа преку стиховите и нотите до секој од присутните. (Ми) се чини малкумина го разбраа. Луѓето сакаа(т) да се забавуваат на неговите добро-познати хитови (бидејќи единствено тие и ги чуле!). Брајан Фери брзо (ги) разб(и)ра и ја прекинува `не(до)разбраната` атмосфера. И почнува да прави журка. По очекуваната и целосно оправдана сонична проблематичност (на стартот толку се мешаа вокалите, бас-гитарите и тапаните, што ми стануваше непријатно), само со неколку жестоки и само нему својствени движења, стариот, добар шармер воспостави флуид со некомпактната, ненаштимана и неука публика и го доби првиот каков-таков фидбек. Со ‘Oh yeah’ ја разби нејзината статичност и потоа, се` одеше полесно, за да конечно по серијата ‘Avalon’, ‘Love is the drug’, ‘More than this’, ‘Jealous guy’… таа профункционира хомогено и изреагира соодветно. На моменти снажен и енергичен, на моменти слаб и кршлив, 60 годишниот тешко објаснив патувач низ времето (и неговата стандарда посада: Енди Мекеј – саксофон и обоа, Пол Томсон – тапани и Фил Манзанера – гитара), кој го затвори минатиот и отвори новиот милениум, како да не бараше двеилјадната толпа да му `додели` некоја друга роља во претставата, освен вообичаената, стандардна улога на пејач на сентиментални рок балади. Следствено, така и се однесуваше кон неа: коректно, професионално и љубезно. Можеби токму затоа сум и индиферентна кон негативните, малициозни и зајадливи коментари што ги изнаслушав и изначитав пост-фестум. `Имале ли овие тонска проба пред концерт?`, `Досадно, џабе дојдовме!`, `Старциве зарибале пред едно дваесет години.`, `Ех, да беше во Античкиот театар...`.

Да, Рокси Мјузик имаа тонска проба, но, едноставно – немаа алтернатива! Исто како и момците од `Авалон Продукција`, мојот длабок респект кон нив и честитки за нивниот јубилеј! И `старците` воопшто не `зарибале`, баш напротив, на својата ‘Reunion Tour’ свиреа толку потентно, ентузиастички и жарко, колку и во најславните денови! На оние господа на кои им било здодевно, искрено ги жалам! (И навистина немам овде простор да се занимавам со нив, ниту да ги советувам што мора да пре/слушаат од импресивната дискографија на Брајан Фери и Рокси Мјузик) А, на оние што им недостасувал `амбиент`, тие едноставно – не го знаат значењето на зборот `гламур`. А, Брајан Фери и неговата десетчлена екипа толку експлицитно (им) го објаснија.

РИБАР - ЛЕТАЧ - МАЖ

Не одам често на отворање на изложби. Напротив, неретко намерно ги одбегнувам премиерите заради тоа што на нив е ужасно тешко да се улови смислата (ако воопшто и ја има) на изложеното, и проклето лесно да се посегне по бесмислата. Сепак, тој ден го одживеав во ритам на возбудливиот хепенинг во на(го)вестување. Бидејќи, Мирослав Масин е настан сам за себе. 

Амбалажата и содржината се мошне ретки компањони, но, понекогаш се случува (иако, логистиката к`о за инает им оди во контра) да се во складност. Сублимираната импресија тежнее кон вистинска лична алхемија. Иако таа се случува и во тотално несоодветен простор и иако публикумот не знае точно зошто се нашол таму. Во таква неблагодарна констелација на нештата, мрачната и густа текстура на ноќта не ми најавува(ше) ниту една ѕвезда на хоризонтот. Сѐ додека од не знам-каде, сосема дискретно, не се појави тој, мајсторот на платната. 

А тие, платната, иако не можев ни да ги видам доволно добро и пристојно блиску од истите особи кои доаѓаат да ги голтаат истите позиции, фалби и пијачки, можев само фино да ги насетам. Од дистанца. Но, тоа е, се чини, цената што мора да се плати. Тоа е тој блесок на крајот од долгиот и темен тунел. Затоа што сликарот мора да биде сам додека слика, исто онака како што мора да слика за да ја издржи осаменоста. Или, добриот сликар е како лош љубовник кој ја заведува својата публика. И иако ја мами користејќи ја вистината (читај: природата), тој никогаш не им ја дава на набљудувачите пр(а)вата верзија на својата приказна.

Сликањето е, општопознато, мачен процес на постојано досликување, бришење, разместување... за да на крајот се добијат слики кои или ги менувате додека ги гледате, или кои ве менуваат откако ќе ги погледате.

Овие второ-класифицираните, во кои, неспорно, спаѓаат и сликите на Масин, се прилично раритетни низ нашите тесни галериски, јавни, приватни, духовни, суетни и какви-сѐ-не ходници, а нивниот автор е прилично фрекфентен и широк низ локалните “џепчиња“. Такви се заради нивната ликвидност, питомост, јасност, имагинативност, меланхоличност, опивливост, флуентност, транспарентност, чесност, веселост, проникливост и оригиналност. Најмногу, всушност, заради самиот Миро. 

Ама, не заради неговиот стасит физикус и убав лик, ниту лежерниот имиџ и сопствената (не)осмислена визуелна себе-презентација, па, дури ни заради симпатичната скопска надменост. Можеби да и заради прекрасната, минималистичка сликарска лирика што секогаш е во перфектна хармонија со рафинираната, воздржана и контемплативна подлога. Но, најповеќе заради атакот од сите вистински артистички атрибути што тој во раните деведесетти бескомпромисно ги внесе во конвенционалниот, млитав, инертен и таинствен македонски ликовен живот (Масин е прототипот за хуман, бунтовен, порочен, неразбран, страстен, ранлив, нежен и талентиран егземплар на вистински боем, бонвиван и бајкограф); и така, комплетно го смени општиот начин на перцепција и демистификација на националното сликарство. 

Она што отсекогаш ме спрепнува(ше) и запира(ше) кај неговиот естетски концепт, е, силната взаемна емоционална резонанца, вродениот сензибилитет, со кој вешто се дисторзирани ликовите, фигурите и телата, раскошната колоритноост и огромните графички облици со чудесна орнаментика, квалитетната, сериозна, артикулирана, издиференцирана стилска форма и изместената геометрија што ѝ пркоси на гравитацијата и го искривува аголот на нормалата, притоа создавајќи си своја, сопствена “нормала“.

Без никаков обид да се креира илузијата на псевдо длабочина, Масиновите нови, симплифицирани, линеарни, повеќе-телесни, биоморфни, хибридни форми на птици-риби-жени продолжија да летаат, пловат и левитираат низ етеричниот бескрај на белината на следното утро (која совршено се совпадна со белината на платната), дури повторно и повторно ги анализирав, овојпат низ компјутерските прозорчиња. Додека синоќа, на прв поглед, простодушната убавина на нестварните облици во волшебни бои ми делуваше спонтана, па дури и стохастична, реалноста на новиот ден ми (у)кажува дека во нив нема ниту еден случаен потег со четката/раката/прстот. Тоа е само долго акумулиран порив, желба, сон, императив, визија, машкост, копнеж, мисла, емпирија... или нивна мешавина која инстантно (или импулсивно, или експлозивно) се “истура“ врз нестрпливото платно. Без задршка, искрено и чисто. 

Таму сѐ е во идеална складност: и (навидум) наивниот минимализам, и нагласениот еротицизам, и афирмативниот натурализам. Нема ништо вишок, ништо не недостасува – сѐ е позиционирано перфектно. Иако насловот на циклусот алудира на некаква еволутивна градација, таа со намерна леснотија се ништи, разлева, трансформира, преплетува и фузира, само и само во име на толку посакуваната возвишена и универзална убавина. Кај актуелниот Миро Масин, едноставно, се чувствува дека сѐ ѝ е подредено нејзе: таа е толку присутна во одважната, а сепак, невина белост и пред и зад граничната линија, во конкретноста и апстракноста, внатре и надвор, во полнотијата и празнотијата, во и вон контекстот, така што станува квинтесенцијална. Како и, впрочем, сѐ друго од женски род.

Со секој нареден завршен сликарски опус, Масин затвора дебело поглавје од темелното, повеќегодишно себе-истражување и излегува од него естетски попрочистен, поредуциран, попрецизен, порафиниран, помудар. Сликарството на Масин (од неговите славни антропоморфни “Трансформации“, преку сензуалните “1000 Кisses“ и “La Vita E Belissima“, па сѐ до разголената, бела и шарена “Риба - Птица - Жена“) е микро свет во кој, мемориите, спротивностите и метафорите се во колизија. Во перманентна конфронтација меѓу чемерот, стравот и смртта и инстинктот за живот, љубов и секс, неговата уметност е триумфална и категорична афирмација на постоењето!

THE CENTRE

We come to each other
exactly at the centre,
the spine of ample fire, and suffer
to be revised.
Stay with me.

Weren't we promised
the sheer flame, bright change
so clean even our clothes wouldn't smell of smoke,
not one hair of our heads would be singed?
Yet, just now, didn't the tongues slip
loose and hot about my neck?
Stay close now.

The sound is like a rustling coming from chambers.
someone sifting through thousands
of pages, the histories of rapture,
looking for a happy ending.
The sound is like the sea,
which is very far away.
Are you scared?

There are many things
which are far from us now.
Try to recall a few of them:
the iron in the bath water
that made you taste of rust.
The rabbit screaming in the night,
its innards strewn

on the stoop like prophesy.
Can you hear me? Say something.
Tell me what you remember of our life.
The torn soul you threw away,
a piece of which I rescued and used as a scarf.
Are you still with me? Say something.
Does this hurt very much? Are you here?

A LETTER

This letter is for the emptiness, for loosing the fullness. This letter is for the tear of the heart, for its ripping apart. This letter is for the dismemberment of life; for the slow, everyday dying; for the nice, subtle destruction of wishes; for the extinction of the illusions; for those little deaths that happen to us with someone’s departure. This letter is for those things that we will never find out about, in which, I suppose lies the whole point of our existence. This letter is for finding the meaning of the perpetual reaffirmation of the meaninglessness. This letter is be/cause of my caprices. This letter is for the final answer to the eternal dilemma: To be or not to be, to speak or to hold the peace forever?

The choice is this.

All these days and weeks, since the war has started, our war, private one, without any rest to exhaustion, until the last breath, until redemption with that little healthy inside that has knocked us down in the life, I am sitting, stiffed, disintegrated staring in the same angle of my room, near the clock wondering: What, what has actually happened? How did we end up here, to this substantial negation of our values, to this meaninglessness, to this final denial of human matter, from the absolute object?! Is there a crumb of hope that once, at least sometimes, we will find out, will understand: Why, why this at all?

Time heals everything, they say.

Now, the wound, is of course fresh, the pain unexamined, the absence so real, that in fact resembles presence.

The Corner is, of course empty, except for a couple of cobweb strings, moving against the cold, invisible airwaves – empty like myself in fact, not counting the last couple of live(lines) strings, that are thorn and trembling, while my soul is uplifted in the heights of the thick darkness.

The Clock is, of course unscrupulously precise, its small needle with penetrating sound vigorously rushing through the round, the middle one – slowly counting the next minute, with the circle closed – by the biggest. Only that, the counter, tells me that I am deeply into another quiet wintry night. In another, very ordinary January night.

Me, I am of course, convinced that the counting has concluded a pact with the devil and decided to run over me. The silence and the clock-ticking are not the ones that scare me – but what comes after; the inevitability of the choice, the inability for change, the undefiability of the time, the order of the things in the space.

Fear.

Time.

Courage.

Untime (Storm).

I am cold.

I am warm.

I am sweating.

I am shivering.

I am crying.

I am laughing.

Spark.

Ashes.

I have never talked to you about my frustrations, fears, unrest, worries, dilemmas, joys, moods. For the everyday ups and downs. For the efforts I was making to make our friendship work. For the border wall to which we can drag the other into the existence of the other. For the rage that you have been causing inside of me, with some, for you minor, unimportant things. For the smiles that I had on my lips, again because of some of your words. For the good days, again because of some gesture of yours. For the bad days, again because of some misunderstanding we have had. For the fact that I have started to believe again in the eternal cliché that Life is beautiful. For the feeling of safety that you have never implanted in me for which I have often rejected you.

I was continuously persuading myself that I would never manage to explain my emotions well enough. Or, that the attempt will be a futile one, so you will not understand. That’s why I was hiding them deep under my cold shield, necessary shell for my inner self. That is how I have been disarming the unhappiness. And, still, I am not sure whom (more) I have tried to protect. Me. Or you.

Now, that I am completely unloaded from its outcome, maybe I would be successful at doing it, in the right way. Even now, I don’t know why I’m doing this. Probably more for myself, less for you. I want to say this, even, if it does not lead anywhere. Give it any explanation, label it any way you want, I don’t care.

The illness, my illness (no matter how much we, you and me, want to neglect and minimize it, was always here, with us, between us) awakens extreme feelings; cruel logic, but hyper-sensitivity at the same time; numbness, but hyper-sharp senses at the same time; rejection of charity, but need for extra attention at the same time; lack of desire for communication (with anyone) but an extra need for additional attention; borderline patience, when some evil has to happen, but enormous impatience when something good has to happen; systoles but also diastoles; weakness, but also power; durability but also vulnerability; superiority but also inferiority with regard to the crowd…

I don’t know how much it (the illness) is me, how much I am – me, without it, but I know that the thing because of which the war has started, our war, certainly it wasn’t it – it was me. And – you. And the moment when I realized that our living criteria are so opposite, to annihilate each other. It was that Saturday, when you were busy. Before that, when something like that crossed my mind, I blamed myself for being stupidly paranoid, scolding myself that my short-sighted mind cannot be reached by the secret meanings of your messages, I was justifying you with the quasi-argument that promises are for sometimes to be broken, when there is not enough time… But, no. Time is always enough when you want to have time for the one that means eternally lot!

In that moment, I realized that words are used to say anything, simply – they don’t exist, are not invented yet. I did not know how such turning point becomes, what exactly is broken, where the words disappear. I only knew that there is no single word that can be sufficient substitute to project the thoughts. It was clear to me that it is about a difference in the concept, of the context, in the basis of understanding things, in the essence, in the code that makes us what we are, i.e. what we are not, in that essential substance, called meaning. That night, with confidence I confirmed that in fact, you have never actually understood me. Although I have always understood you. That the worlds are bypassing, passing without meeting each other. Completely. I have never understood (probably I never will?!) the need (your need or whatever it is!) with such a coziness to say words, strong words, to give promises, firm promises, behind which there is no sound backup. And not to stand up for them.

I have discovered that the further a person goes, the less it feels the need for any re/construction of the worlds; that people are just un/people, the world just a world, clean and clear in its awful repulsion.

The thing that I have really realized that night, was an overview of a lightness with which we can cross any limit within ourselves; the good to be turned into evil, the calm acceptance to turn into wild rage, the trust into suspicion.

And here, the words cannot do anything.

The rage has ripen in me, I could clearly see it; rage, cruel in its unpredictability; rage that has risen from the powerlessness that anything can be done, from the realization that the facts have to be accepted as such.

When the things have started to go down, they have to get broken, I thought. Law of Nature. Life becomes frighteningly simple in those moments, so simple that I always have asked myself what has been the purpose of the whole complexity that had preceded it, why the whole carefulness and hesitation, why withdrawing, when the fall-down is always so easy, so steep, and freed from any uncertainty.

Only then I have lost the control; when I had to shut up, I could not stop. I became accomplice of the power of words, I have knitted a language in the stars, have remembered the masterpieces that have transformed the humanity, that have cut through time and space, I have suffocated in my sentences, I was indecent, mean.

Unnecessarily.

That is how, I was disembarked from life. Me, who is not capable to climb down the stairs, in order to save myself, have come down from life. Stair by stair. And every stair was taken willingly. Every step was one wish that I have given up. That is not craziness, my friend. We are not crazy if we find a way to rescue ourselves. That has nothing to do with craziness. That is cunningness. Geometry. Perfection. Hand craft. Work with a chisel. Masterpiece. I could have lived as well, but…I have taken away my life from my wishes.

And have cast a spell on them.

And when you got up, it was not only you that have left, but all of my friends of my life. All the people in the world have left. The land, which was mine, somewhere, at another end of the world, I have casted a spell over, listening to a wonderful singing of one man, that came out of nowhere. I have listened to him and watched him, and when that beggar stopped singing, my land has also disappeared, forever, wherever it was. The friends that I loved, I have casted a spell over them as well, listening to the melody of the beggar. In the expression on your face, in your eyes, I have seen all, all my beloved friends, and when you left – they have all gone with you.

I have said goodbye to miracles, when I saw how the war is destroying people in the midst of their laughter. I have said goodbye to the music, to my music, the day when I have managed to play it all in a single tone that lasted for a split of a second. I have said goodbye to happiness, casting a spell on it, when I saw you leaving. That is not craziness my friend. That is handcraft.

And, finally, I have disarmed the unhappiness. I have separated my life from my wishes.

If you could follow my road, you could see them, one behind another, spelled, casted, static, stopped forever, to show the way of this strange journey, for which I have never ever to anyone, except you, have told about.

Yours,

Irena

RAIN

Rain and rain. Not yet the oppressive, relentless rain but the first storm, wind rattling the chimes in the plum tree, leaves flattened to the ground, everything washed clean. Rain that feels good to step out into and lift your face and know it's lucky to be alive no matter what.

There are 5 messages in my inbox, 1 on my ICQ. Messages that are still there because they require a response in some way. If I manage to get down to 2 or 3 I feel like I've got it somewhat under control. That's another kind of relentlessness - what's asked of us, what's required, every day. Or almost every day. Sometimes it's best to just check out. To let the world go unanswered. Even if we're not doing anything much, not writing, not even trying to write, not getting things done. The world will be there.

A SLIDE

I have slid on a seizure of the wind
To spume-blindness where my fear became

A whirling without chronicle or end
There I circled and bent the thought of time

BECAUSE OF THE RAIN

We come to each other
exactly at the center,
the spine of ample fire, and suffer
to be revised.
Stay with me.

Weren't we promised
the sheer flame, bright change
so clean even our clothes wouldn't smell of smoke,
not one hair of our heads would be singed?
Yet, just now, didn't the tongues slip
loose and hot about my neck?
Stay close now.

I'VE THOUGHT

In the past I have thought that mourning is a span of time after someone’s leaving, a period of healing and coming to peace with things. I know now, upon your leaving, that mourning is not related to time. Rather, it is in everyday events or places that one mourns. It is in flashes of memory of moments shared or conversations had. It is in the remembrance of odd yet charming personality traits, precious moments where knowledge was passed or affection rendered with no cost. Mourning is when you replay moments that were long forgotten and yearn for a chance to add one more word. It is the smell of an old jacket or the vivid picture in your mind of their hands and face. It is the fondness of a place where you both once stood or a place where you last felt their skin. It is the thought of you on their knee or rubbing their back as you kiss their cheek. It is every corner that you turn that you mourn your loved one who is gone. You mourn them every time you whisper “I Love You” and “I’m Sorry” as you picture how you saw them last. It is the act of giving thanks to the Good Lord for your time with them while petitioning for strength to mend.

Time is not relevant except that mourning spans throughout it.

THE DEATH

I postpone death by living, by suffering, by error, by risking, by giving, by losing.
It haunts me but it will never grab me.
That's why:

"Do not stand at my grave and weep
I am not there; I do not sleep.
I am a thousand winds that blow,
I am the diamond glints on snow,
I am the sun on ripened grain,
I am the gentle autumn rain.
When you awaken in the morning's hush
I am the swift uplifting rush
Of quiet birds in circled flight.
I am the soft stars that shine at night.
Do not stand at my grave and cry,
I am not there; I did not die."

I WANT

The award for all shapes of my absence is the loneliness of my presence.

When I feel like this I know that I miss you.

And then I'm writing.

This in front of your eyes is a present in which I packed my wounds.

My organized weaknesses and my passion.

I sometimes want to miss you.

I want you to remain without strict shape.

I want.

I want, but I don't want you to cage me in your mistakes.

I don't want you to leave behind the curtain.

This in front of my eyes is a cheek-kiss in which I felt your eagerness.

I want you to miss me.

I want myself to remain without strict shape.

I want.

For Matt

ЗАД ЛИНИИТЕ И БОИТЕ

Зошто секогаш кога ќе се спомне името на Модиљани или кога ќе видам некој од неговите портрети ми навираат длабоки и сентиментални емоции? Можеби делумно заради неговата тажна, болна и кратка животна приказна и симпатични карактерни црти: тој е прототипот за згоден, промискуитетен, бунтовен, порочен, неразбран, страстен, трагично болен, пијан, (о)сиромашен, ранлив, вљублив, нежен и талентиран егземплар на вистински боем (кој, патем мошне автентично го одигра и мојот најшармантен актер Енди Гарсиа во истоимениот филм). Кога би се обидела да ја тргнам настрана оваа накинџурена и неодолива литанија закачена за развратната биографија на сликарскиот мит наречен Модиљани, сигурно би го доживувала многу слично или веројатно исто заради неговата ликвидна, питома, убава, лесно опивлива, оригинална уметност која припаѓа на деликатниот (апстрактен) модернизам. Она што отсекогаш ме спрепнува(ше) и запира(ше) кај неа е вродениот сензибилитет со кој се дисторзирани лицата, фигурите и телата, дрските бои и огромните графички форми со богата текстура и изместената геометрија што и` пркоси на гравитацијата и го искривува аголот на нормалата. Но, може ли воопшто живототната траекторија спокојно, непристрасно и ладно да се одвои од творечката? Не може, секако. Особено не на артист со персоналитет од ваков калибар. И токму затоа е и мошне тешко да се знае како и од каде да се почне сторија за една легендарна фигура како Модиљани чија постхумна еуфорија достигнува огромни димензии. Кога не бил со својата кутија хашишни пилули или шишето апсент, тогаш бил со своите скици што брзопотезно ги правел и им ги продавал на минувачите за да си обезбеди по некој оброк и чаша вино или танцувал гол со некоја слободна жена во ситните саати или предизвикувал тепачки или крадел камења од напуштените згради за своите скулптури бидејќи не можел да си дозволи да ги купи. Сепак, и покрај сите овие привлечни пикантерии, популарноста на Модиљани цврсто почива на неговата топла и надарена уметност.

Тогашната репутација на смел заводник и издрогиран расипник годините ја исфилтрирале толку многу што Модиљани сега ужива статус на меланхоличен ангел што накратко се симнал на земјата, помеѓу тогашните сликарски мајстори (од типот на Пикасо, Реноар, Матис, Дега и Гоген) за да им ги посочи вистинските координати на дејствување, за да им ги покаже правите манири на однесување и секако, за да ги наслика најубавите портрети на 20-от век. И навистина, црномурестиот италијански евреин и потомок на Спиноза се појавил од родното и мирно медитеранско пристаниште Ливорно во бучниот артистички Париз како двоен аутсајдер (“Јас сум Модиљани, Евреин.“, му бил начинот со кој обично се претставувал), но, солидно филозофски образован, книжевно поткован, анархистички настроен и сликарски истрениран. Во градот чија небесна платформа била железничка станица за истоварување на боемските судбини и втоварување во милоста на патроните, гордиот кицош не се приклонил кон ниту еден уметнички правец, ни личност, туку создавал автентична интерпретација на своите внатрешни сетила и надворешно опкружување. На почетокот на животот во “крстосницата на анксиозности“ збунетиот студент сликал мисловни, старомодни портрети на отпадни ликови во бледи и безлични бои, со напатени гримаси, за да потоа еден период се посвети на скулпторството (Модиљани секогаш се сметал себе си повеќе скулптор отколку сликар, благодарение на неговиот пријател и тутор, генијалниот Бранкузи). Па, она што следува (откако го совладал курсот за преживување во џунглата на опасни суети) се фино изделкани глави, возвишено сталожени и самоуверени со ненаметлива аура на тотеми (влијание од примитивната африканска уметност). Модиљани дестилирал различни старински идиоми во линеарна геометрија на зашилени карактеристики и чисти форми: овали, полумесечини и кругови, носови и веѓи што го формираат типично насрденото Y. Речиси фетишистички едноставни, овие скулптури како да имаат флуид на спиритуалност што никако не сугерира грабање (читај: крадење) на западните уметници на незападен материјал, туку сензитивност на оригиналните симболични и духовни функции на неговите извори. Вистински зрелиот сликарски стил на Моди (парискиот прекар, игра на зборови со неговото презиме и францускиот збор maudit, проколнат) доаѓа после скулпторскиот и се состои од минимизирани, косооки и долголиниски арабески кои опишуваат лице што има функција на маска. Тој, исто така, сликал и каријатиди, имагинативни архитектонски столбови од развратни жени апстрахирани во кружници кои се извиваат кон небото. Повторно, алузија на спиритуалноста.

Амедео Модиљани, се чини, сам ја одбрал за себе улогата на отпадник, одбивајќи да и` се повини на тезата дека се` што прават уметниците треба да биде ненормално и чудно. Тој барал сопствен визуелен јазик што ќе го изрази конфликтот помеѓу асимилацијата и разликата: неговите антички и неевропски конотации навестуваат културна дислокација. А, маската во овој случај е силна социјална метафора. Прогресивниот сликар во своите платна измислил општ деноминатор на формите што е доволен и како карикатура и како симбол и сосема е јасно дека тој се борел со нешто друго покрај формалната среќа и смиреност на издолжените лица.

Кој знае каде и колку далеку би отишол Модиљани да живеел подолго? Тој починал од туберкулозен менингитис на само 35 години. Следниот ден Жана Ебитерн, мајката на нивната ќеркичка и нероденото бебе се самоубива, фрлајќи се од прозорот на неговото атеље. И испаѓа дека на крајот Модиљани не одговарал баш на боемскиот мит завиткан околу неговото име. Тој не можел да биде никој друг, освен – самиот себе.

THE STRING THEORY

Спонтаноста на мигот заискрува како молња низ скопскиот летен коктел од жега и дожд
и потоа тлее како догорче во нашите пеплосаните души
Спонтаноста на мигот се сопнува од сопствените ни мисли-препреки
и веднаш истрчува низ усните како глупав дијалог
Спонтаноста на мигот умира само што ќе и` погледнеме право во очи
и воскреснува штом ќе трепнеме
Спонтаноста на мигот си оди кога ќе се сретнеме подготвени да ја споделиме
и доаѓа пак во некои чудни и неспремни саати
Спонтаноста на мигот изгрева со првите трошки што ги одронува месечината
и повторно заоѓа со утринскиот зрак сончевина
Спонтаноста на мигот заспива со истоштеноста од моите инсомнии
и се буди токму кога почнуваш да тонеш во твојот уморен океан
Спонтаноста на мигот лебди меѓу незначајните приказни кои ги раскажувам
и левитира над вибрантноста на нотите кои ги свириш

Спонтаноста и мигот итаат да не` најдат додека невешто се криеме од нив

PS Напишано после концертот на String Forces, а посветено на нивниот водач.

SOLITUDE

So many stones have been thrown at me,
That I'm not frightened of them anymore,
And the put has become a solid tower,
Tall among tall towers.
I thank the builders,
May care and sadness pass them by.
From here I'll see the sunrise earlier,
Here the sun's last ray rejoices.
And into the windows of my room
The northern breezes often fly.
And from my hand a dove eats grains of wheat. As for my unfinished page,
The Muse's tawny hand, divinely calm
And delicate, will finish it.

ПОСЛЕДНИОТ МОДЕРНИСТ

Од егзилант до гениј, од persona non grata до мастер, од кич модернист до миленик на интелектуалната елита, од маргиналец до публицист, еден век стариот Оскар Нимаер смирено ги има прифатено овие апсурдни промени на јавниот статус со помош на својата животна филозофија која е “перверзна метаморфоза помеѓу само две именки: изненадување и восхитување“. Неговиот стил се нема многу сменето за сите овие децении, но мислењето за него значително варирало за да конечно се етаблира вистинското и реалното откако се (под)разбра неговата целосно поинаква идеологија, логика и контекст.
Оскар Рибеиро де Алмеида Нимаер Соарез Фиљо е бразилски национален херој, државно богатство и нативна икона, а сместен во глобалната рамка тој е еден од неколкуте главни архитекти на модерната ера. Љубезниот и шармантен пионер на округлиот бетон играјќи си со лимитите на инженерството инјектирал добра доза на сексуалност, пасија и надреализам во строгите машини за живеење на Корбизие и затоа Оскар Нимаер ги има испроектирано најодважно дрските, највозвишено поетичните и најсимпатично откачените зданија на 20-от век. Веројатно повеќе од било кој друг, тој внесе лиричност и популистички сензибилитет во современата јавна архитектура. Стилот на нескриениот сензуалист честопати е споредуван со автентичните ритмови на самба и боса нова – разигран, палав и страстен. И токму поради оваа компарација, умот почнува оваа музика ја перцепира како куќа дизајнирана од Оскар Нимаер или обратно, сеедно. А, куќата е убава, бизарна и еротична, складна мешавина од студеното и рационално европско влијание од Корбизие обвиено во топла и човечка прегратка својствена за локалната кариоки култура полна со задоволство, елеганција и секс. Уникатниот ефект на Нимаер е во извиткувањето на бескрајно правите линии во кривини, исто како облините на жените од неговите цртежи или како вијугавите облаци и планини над Рио, во веселите интерсекции од бетон и стакло, во воздушестите и транспарентни галерии наместо кровови. Се` во оваа архитектура како да кова заговор да го театрализира секое движење низ просторот и да го контрастира темното и светлото, високото и ниското, внатрешното и надворешното. Формите на Оскар Нимаер се ехо на природата (всушност, Нимаер успешно ги преведе контурите на бразилските жени во органски, живописни и спонтани згради), но едновремено стојат спроти неа; пејсажот е секогаш издизајниран да се потврди себе си пред тоа да го направи градбата и дискретно да се појави од или низ него и така да се нагласи неговата суровост, ама и да се потенцира заедничката романса со неа.
Како што северно-американците се поврзани со земјата, така, јужно-американците се поврзани со небото, вели една стара легенда. А, Нимаер и неговата темпераментна архитектура се само уште една потврда за ова; таа е толку ведра, пријателска и приемчива како азурно синиот свод над Рио. И задолжително се огледува во океанот. “Во една пригода Корбизие ми рече дека гледа одраз од небото на Рио во моите очи. Јас се насмеав и му одговорив дека преферирам да мислам дека себе си се чувам внатре, во мојот мал, приватен музеј каде што е сместено се` што сум видел и сакал во животот.“, се сеќава Нимаер од своето атеље над Копокабана, во кое сеуште минува голем дел од денот. И сеуште најмногу размислува за социјалната димензија на неговото творење, иако е убеден оти тезата дека модерната архитектура може да ги реши социјалните проблеми е чиста демагогија. Тој иако има проектирано многу јавни училишта за сиромашни деца, неколку универзитети и цели населби за работничката класа, никогаш не бил архитект идеалист, туку истражувач на прогресот на технологијата и формата, а најмногу граѓанин кој се бори за социјални промени.

И на самиот крај, Оскар Нимаер сеуште го прикажува модернизмот како стил без вообичаената конотација. Во своите мемоари “Кривини на животот“ присеќајќи се на едно дневно сонување додека возел, видел облик на похотна жена во облаците. “И таа остана таму уште долго, гледајќи ме од далечина, како да ме повикува да и` се придружам. Она од што се плашев, се случи. Постепено мојата девојка исчезнуваше, а нејзините раце се ширеа очајно. И тогаш почувствував дека оваа перверзна метаморфоза е слична на нашата судбина. Обврзани сме да се родиме, растеме, се бориме, умреме и да исчезнеме засекогаш.“

PS Happy 100th birthday, Mr. Oscar Niemeyer!